Barok Antwerpen past perfect in de doelstelling van toerisme Vlaanderen: het organiseren van evenementen (events noemen ze dat, klinkt cooler!) om honderden duizenden toeristen naar hier te lokken, in de hoop dat ze veel geld zullen uitgeven en dat het Vlaanderen nog eens duizenden “jobs” kan bijbrengen.
Cultuur, werk, beroep, allemaal ouderwetse begrippen, Vlaanderen moet jeugdig en hedendaags zijn, met jobs en business.

 

Tekst en foto’s  John Liem

Barok Antwerpen past perfect in de doelstelling van toerisme Vlaanderen: het organiseren van evenementen (events noemen ze dat, klinkt cooler!) om honderden duizenden toeristen naar hier te lokken, in de hoop dat ze veel geld zullen uitgeven en dat het Vlaanderen nog eens duizenden “jobs” kan bijbrengen.

Cultuur, werk, beroep, allemaal ouderwetse begrippen, Vlaanderen moet jeugdig en hedendaags zijn, met jobs en business.

Barok Antwerpen is dus een van de mijlpalen in dit triomfantelijke parcours dat startte met de miljoenen subsidies voor het Gravensteen in Gent en, na Antwerpen, nog het Van Eyck event in Gent en een Ensor event in Oostende moet aandoen; met al die “belevingen” is Vlaanderen langzaam maar zeker aan het afgleiden naar het niveau van Plopsaland.

Dat we in Vlaanderen te weinig toeristen hebben, zal toch niet aan Zeebrugge liggen waar men jaarlijks ongeveer 140 luxeschepen of zo’n 400.000 passagiers verwelkomt!

(In 2017 gingen zo’n 26 miljoen mensen voor een luxereis op zee, dit jaar komt daar nog een miljoen bij)

Marianne Schapmans ( Holiday Participation Centre-Director vakantieparticipatie bij Toerisme Vlaanderen):‘In Vlaanderen hebben we nog geen last van “overtoerisme”, maar de bezoekersaantallen voor de kunststeden stijgen overal. We moeten niet afwachten zoals Amsterdam deed’. Naar haar wordt klaarblijkelijk niet geluisterd.

Tony en Maureen Wheeler, oprichters van Lonely Planet – een reisgids – verwoorden het als volgt: We realiseerden ons: als wij zeggen dat een bepaald restaurant het beste is, dan maken we het kapot. Dan wordt het restaurant lui, de toeristen komen toch wel.”

En om terug bij Toerisme Vlaanderen te gaan, citeren we Elke Dens (Marketing director at Visit Flanders, Chairman Marketing Group at European Travel Commission) :Remediëring vertrekt vanuit een probleem. We moeten veeleer denken vanuit een nieuw tijdperk dat op ons afkomt.’

Maar back to Antwerp en zijn Barok beleving.

Met een internationale figuur als Rubens als stadsgenoot, is het zeker geen fout idee om een barok- of Rubensjaar te organiseren, alleen moet je altijd opletten met het inrichten van een event.

Of Barok Antwerpen veel volk zal trekken, kan ik niet zeggen, maar wat ik wel kan voorspellen is dat de echte ster van dit event Michaelina Wautier (1614-1689, in het MAS) is. Beweren dat ze Rubens in de schaduw zet, is misschien een brug te ver, maar als ik even mijn persoonlijke voorkeur op jullie mag loslaten, dan gaat hij zeker naar Michaelina. Een vrouwelijke kunstenaar is in de 17de eeuw al bijzonder zeldzaam, maar Michaelina heeft daarenboven lef, talent en branie te over. En toch was ze compleet vergeten!

Ligt dit aan de marketing capaciteiten van Rubens (want die had hij) of is omdat ze een vrouw was/is?

Voor de anekdotische geschiedenis kan ik u verklappen dat ze in Bergen geboren is, dat ze samen met haar broer, die ook kunstschilder is, in Brussel is gaan wonen en dat ze op 85-jarige leeftijdis overleden. Maar dat vinden jullie, en nog veel uitgebreider op Wikipedea; wat werkelijk telt, is haar uitzonderlijk talent, haar technische virtuositeit, vol van emotie.

Ze gaat niets uit de weg: stillevens, portretten en historische of mythologische onderwerpen.

En hoewel ik persoonlijk geen gewoonte heb om een of ander werk speciaal te gaan belichten, kan ik niet anders dan de Bacchusstoet er uit te halen: een decadente, bijna vier meter lange optocht van drank, lust en verleiding. Met zelden geziene technische vernuftigheid geeft ze de stoffen, de ogen en het haar van de afgebeelden terug. Gezien de periode waarin ze werkt, is het moeilijk te geloven dat al die naakte en dronken lichamen door een vrouw zijn gemaakt, maar ze geeft alle macho’s en puriteinen, van toen en vandaag, het nakijken; zonder #Mee too hashtag portretteert ze zichzelf in deze bacchanalen, en dan nog met een blote borst. Moet je doen in 17eeeuw!

Om het plaatje compleet te maken, kan ik u nog zeggen dat de enscenering en de presentatie van de werken prachtig is. Geen white cube toestanden, maar donkere muren en een uitstekende verlichting van de werken. Er zijn in de verschillende zalen ook muren of panelen geplaatst om het volume te verkleinen, dit geeft het geheel een levendiger aspect; een voorbeeld voor veel andere tentoonstellingsruimtes.

Zonder het te zeggen, zult u waarschijnlijk al begrepen hebben dat voor mij, deze tentoonstelling, op zichzelf, Antwerpen Barok personifieert.

Over de tentoonstelling, Bloedrood/Sanguine, van Tuymans in de M KHA

http://www.quovadisart.be/boedrood-sanguine-m-kha-16-9/ hebt u al kunnen lezen in Quovadisart en wat de overige tentoonstellingen betreft, ben ik minder enthousiast. Niet dat ze niet goed zijn, maar ze verbleken bij de schittering van Michaelina Wautier.

Graag had ik u nog de drie nieuwe altaarstukken van Fabre (de meest barokke hedendaagse kunstenaar) voor de Sint-Augustinuskerk aangeboden, maar aan de kerk hebben we alleen kunnen vaststellen dat de “kerk” gesloten is!

Over de organisatie ben ik in het algemeen niet al te positief: het begint met een verwarrende en ingewikkelde internetsite en het loopt door in de stad, waar helemaal geen aanwijzingen zijn aangebracht. Helemaal geen Sinjoren organisatie.

 

 

Antwerp baroque s’intègre parfaitement dans l’objectif de Toerisme Vlaanderen : l’organisation d’événements (events fait plus cool, plus jeune) pour attirer plusieurs milliers de touristes, dans l’espoir de les voir dépenser beaucoup d’argent et que cela

apportera des milliers de « jobs » pour la Flandre.

Travail, emploi, culture, tous de vieux concepts, la Flandre se veut jeune et à la page, avec des jobs et du business.

Anvers Baroque est une des étapes de cette route triomphante, qui a commencé avec les millions de subventions pour le Château des Contes à Gand et, après Anvers, il y aura l’event Van Eyck à Gand et celui de James Ensor à Ostende ; j’ai dit que l’on veut faire de Gand Disneyland à la Lys, mais je me suis trompé, on veut transformer la Flandre en Plopsaland. Quant au nombre de touristes, le port de Zeebrugge se défend bien, il accueille chaque année environ 400.000 passagers, déversés par environ 140 paquebots de croisière !

(En 2017, 26 millions de personnes ont effectué une croisière, pour cette année on prévoit environ 1 million en plus)

Marianne Schapmans (directeur du Holiday Participation Centre participation vacances  chez Toerisme Vlaanderen) : en Flandre, nous n’avons toujours pas de « surpopulation touristique », mais le nombre de visiteurs pour les villes d’art augmente partout. Nous ne pouvons pas attendre de voir comme l’a fait Amsterdam.

Elle n’est, de toute évidence, pas écoutée.

Tony et Maureen Wheeler, co-fondateurs de Lonely Planet – un guide de voyage – l’expliquent de la manière suivante : nous nous sommes rendu compte, que si nous disons qu’un certain restaurant est le meilleur, nous lui rendons un mauvais service. Le restaurant devient paresseux, car les touristes viennent de toute façon.

Mais revenons à Anvers et son expérience Baroque.  Avec une figure internationale comme Rubens en tant que concitoyen, ce n’est évidemment pas une erreur d’organiser une année Baroque/Rubens, mais il faut toujours être vigilant avec la mise en place d’événements.

Et pour ne pas quitter Toerisme Vlaanderen, je citerai encore Elke Dens (Marketing director chez Visit Flanders, Chairman Marketing Group chez European Travel Commission) : remédier ne vient qu’après le problème. Nous devons être proactifs et penser à la nouvelle ère qui sera la nôtre.

Si Anvers Baroque inspirera beaucoup de gens, je ne puis le prédire, mais ce que je puis prédire, c’est que la vraie star de cet événement est Michaelina Wautier (1614-1689, au MAS). Affirmer qu’elle met Rubens dans l’ombre, est peut-être exagéré, mais si mon opinion personnelle peut vous intéresser, ma préférence va vers Michaelina Wautier.

Une artiste féminine au 17esiècle, c’est déjà exceptionnel, mais en plus cette artiste a du talent, de la bravoure et du cran. Et pourtant, elle est complètement oubliée !

Est-ce dû aux capacités de marketing de la part de Rubens (et Dieu sait s’il en avait), ou est-ce parce que c’est/était une femme ?

Pour la petite histoire, sachez qu’elle est née à Mons, qu’elle et son frère, lui aussi peintre, vont vivre à Bruxelles et qu’elle est décédée à l’âge de 85 ans.

Mais tout cela, et beaucoup plus encore, vous pouvez le trouver sur Wikipédia ; ce qui compte c’est son talent exceptionnel, sa virtuosité technique, pleine d’émotion.

Elle ne recule devant rien : natures mortes, portraits et sujets historiques ou mythologiques.

Et bien que je ne tienne pas à en faire une habitude, il me faut cette fois-ci mettre une œuvre bien en avance : la parade de Bacchus, un long cortège décadent, de près de quatre mètres de long, tout en ivresse, luxure et séduction. Avec une technique exceptionnelle, elle brosse les tissus, les yeux et les cheveux des personnages.

Compte tenu de la période dans laquelle elle travaille, il est parfois difficile de croire que tous ces corps nus et ivres ont été créés par une femme, mais elle donne le change à tous les machos et puritains, ceux de l’époque comme ceux d’aujourd’hui, sans #Mee Too hashtag elle se représente dans cette Bacchanale et  qui plus est, avec un sein nu. Au 17esiècle, il faut le faire !

Pour compléter le tableau, je tiens à souligner la qualité de la mise en scène et de la présentation. Pas de white cube, mais des murs sombres et un excellent éclairage des œuvres. Dans les différentes salles, des murs ou des panneaux donnent du relief et un aspect plus vivant ; un exemple pour de nombreux autres espaces d’exposition.

Sans devoir le dire, vous aurez sans doute déjà compris que pour moi, cette exposition, représente en soi, Anvers Baroque. Un commentaire de l’exposition Sanguine/Bloedrood de Tuymans dans M KHA vous avez pu lire dans Quovadisart

http://www.quovadisart.be/boedrood-sanguine-m-kha-16-9/quant aux autres expositions, je suis moins enthousiaste. Non pas qu’elles  ne soient pas bonnes, mais elles pâlissent en comparaison avec Michaelina Wautier.

J’aurais encore voulu parler des trois retables de Jan Fabre – le plus baroque des artistes contemporains – à l’église Saint Augustin, mais on s’est trouvé devant des portes fermées.

Sur l’organisation, en général, je ne peux être que critique : cela commence par un site internet fort confus et compliqué et cela continue en ville, où l’on ne trouve aucune indication des différents endroits à visiter. Pas vraiment une organisation au niveau des ”seigneurs”.