En allant voir l’expo au Botanique vous entrez dans un monde qui sera probablement le standard des années à venir : beaucoup de technologie, des images totalement reconstruites, un critique societale acerbe , une dominance de la mise en scène et des références nostalgiques à un monde pré-AI.
En bref, même s’il s’agit d’un œil critique et malgré l’admiration que j’ai pour la direction artistique du Botanique, c’est le parfait contrepied de tout ce que j’apprécie et me donne du plaisir à voir.
Pour la présentation de l’œuvre je vous propose le texte du Botanique:
« À 28 ans, Ethel Lilienfeld s’impose comme l’une des figures montantes des arts numériques. La singularité de son univers artistique a retenu l’attention du Botanique qui, fidèle à sa mission de diffusion de l’émergence artistique, décide de soutenir l’artiste dans la production de iiDOLLS, sa nouvelle série photographique. Cette nouvelle production sera présentée au Museum du Botanique, en parallèle de l’installation Invisible Filter (prod. Le Fresnoy, 2022), faisant d’elle la plus jeune artiste à y exposer. (…)
Née en 1995 en France et basée à Bruxelles, Ethel Lilienfeld interroge l’influence croissante du corps virtuel sur la réalité et la vie quotidienne. À travers la photographie, la vidéo et des installations mêlant technologie et techniques traditionnelles, elle explore les tensions entre normes sociales, identité, genre et espace, créant des œuvres puissantes et immersives.(…)
L’œuvre d’Ethel Lilienfeld se loge sur le fil ténu des frontières devant et derrière l’écran, les vitrines ou les apparences ; au point d’articulation et de médiatisation au sein duquel le soi se façonne dans le regard de l’autre. Or depuis l’invention de la photographie et du cinéma, le jeu de vis‑à-vis ne procède plus seulement de partenaires humains, mais d’appareils, d’interfaces, d’assemblées évaluatives. L’autre est devenu un œil machinique puis algorithmique drainant dans son sillage un inconscient de nos sociétés patriarcales : un male gaze qui s’ignore, sexualise, exoticise, monétise, exclue, réifie.
L’œuvre Invisible Filter est inspirée d’une anecdote sur le web, où le filtre généré par IA d’une Chinoise d’âge mûr crash en plein stream – l’exposant ainsi à la haine des internautes et son bannissement de la plateforme. Ici la réversibilité est totale, elle conte une histoire des interfaces du mythe de Narcisse aux philtres/filtres de jouvence. Elle nous met dos à dos et face à face avec nos contradictions, tandis que les visages ne manifestent plus que leur disposition à se laisser traverser par des regards désirants et appareillés. Car ce ne sont plus les divinités que les médias cherchent à nous faire désirer, mais des stéréotypes de la normalité : des faces instagrammables.
Au-delà des attaques misogynes qui imprègnent sa dernière série iiDOLLS, Ethel Lilienfeld pointe ainsi les paradoxes de la photogénie, c’est-à-dire l’amplification d’une beauté artificielle orchestrée par une double capture : le shooting photographique et la boucle algorithmique sur laquelle l’image circule. L’artiste surfe alors sur les micro-tendances devenues virales qui érigent les murs invisibles de nos « chambres d’écho » et plongent les utilisateurs et utilisatrices dans une « bulle de filtres ». Là où défilent pêle-mêle des intérieurs sophistiqués, des recettes de cuisine, des faux ongles, des make-up extravagants, des corsets sexy ou des accessoires inutiles issus de la fast fashion qui « twistent le look pour un outfit instagrammable ». Peu de choses ont changé, les injonctions de la Perfect Housewife, de la maman ou de la putain, restent de mise sur les réseaux. Mais en s’appropriant l’insulte, tout en exacerbant les attributs de la femme assignée, morue, chienne, chatte, vache, vipère ou guenon, Ethel Lilienfeld en fait des allégories (du grec állos, « autre » et agoreúô, « parler en public »). Figures du désir, de la soumission et des vices, les femmes et les animaux traversent depuis toujours les représentations allégoriques, en ce qu’elles délectent le regard du spectateur en même temps que la compréhension d’un sens caché flatte son intelligence. En multipliant cependant les accessoires, les mises en scène, les jeux de lumière ou d’actrices, Ethel Lilienfeld bascule dans la fiction. Si bien qu’elle suspend la fantasmagorie collective afin d’en révéler l’arbitraire.
MARION ZILIO – OCTOBRE 2024 “
12-18 h
8€
Rue Royale 236, 1210 Bruxelles
Wanneer je de tentoonstelling in de Botanique bezoekt, stap je in een wereld die wel eens de standaard voor de komende jaren zou kunnen worden: veel technologie, volledig gereconstrueerde beelden, kritiek op de maatschappij, een sterke focus op mise-en-scène en nostalgische verwijzingen naar een pre-AI-wereld.
Hoewel ik de artistieke leiding van de Plantentuin bewonder voor hun gedurfde programatie en de kritische blik , is dit absoluut ‘ not my cup of tea’ en zeker niet waar ik als bezoeker plezier aan beleef.
De tekst van het Botanique:
Op 28-jarige leeftijd vestigt Ethel Lilienfeld zich als een van de rijzende sterren in de digitale kunst. De unieke stijl van haar artistieke universum trok de aandacht van het Botanique, dat trouw aan zijn missie om opkomend talent te promoten, de kunstenares ondersteunt bij de productie van iiDOLLS, haar nieuwe fotoserie. Deze nieuwe productie zal te zien zijn in het Museum van het Botanique, naast de installatie Invisible Filter (prod. Le Fresnoy, 2022), waarmee ze de jongste kunstenaar wordt die daar exposeert.(…)
Geboren in 1995 in Frankrijk en gevestigd in Brussel, onderzoekt Ethel Lilienfeld de groeiende invloed van het virtuele lichaam op onze realiteit en het dagelijks leven. Met werken die fotografie, video en installaties combineren, waar technologie en traditionele technieken samenkomen, belicht ze de complexe spanningen tussen sociale normen, identiteit, gender en ruimte. Haar meeslepende en krachtige creaties trekken de aandacht door hun relevantie en gevoeligheid.(…)
Het werk van Ethel Lilienfeld beweegt zich over de delicate grens tussen wat voor en achter het scherm ligt, tussen etalages en verschijningen; op het kruispunt van articulatie en bemiddeling, waar het zelf door de blik van de ander wordt gevormd. Sinds de opkomst van fotografie en film is de dynamiek van deze relaties echter uitgebreid van menselijke partners naar apparaten, interfaces en evaluatiesystemen. De ‘ander’ wordt een mechanisch oog, later zelfs een algoritmisch oog dat de onbewuste vooroordelen van onze patriarchale samenlevingen meebrengt: een mannelijke blik die negeert, seksualiseert, exotiseert, te gelde maakt, uitsluit en objectiveert.
Invisible Filter is geïnspireerd door een online anekdote waarin een door AI gegenereerde filter van een Chinese vrouw van middelbare leeftijd midden in de stream crasht, waardoor ze aan de haat van internetgebruikers blootgesteld wordt en van het platform verbannen. Hier is de omkeerbaarheid totaal, er wordt een verhaal verteld dat de mythe van Narcissus vermengt met jeugdelixers/-filters. Het confronteert ons met onze tegenstrijdigheden, terwijl de gezichten niets meer onthullen dan hun bereidheid om door de verlangens en blikken van anderen gevormd te worden. Want het zijn niet langer goddelijke figuren waar de media ons naar wil laten verlangen, maar stereotypen van normaliteit: gezichten die voor Instagram ontworpen zijn. Naast de misogynistische aanvallen die haar nieuwste reeks doordrenken iiDOLLS, richt Ethel Lilienfeld zich op de paradoxen van fotogenie – de versterking van kunstmatige schoonheid, aangedreven door een dubbele vastlegging: de fotografische opname en de algoritmische lus waarin het beeld circuleert. De kunstenares surft op de golf van virale microtrends en bouwt de onzichtbare muren van onze echokamers, bouwen en gebruikers onderdompelen in een “filterbubbel”. Daarin passeren in willekeurige volgorde verfijnde interieurs, kookrecepten, nepnagels, extravagante make-up, sexy korsetten en overbodige fast-fashion accessoires die ‘de look twisten om er een Instagram-outfit van te maken’. Er is weinig veranderd, en de rollen van de perfecte huisvrouw, moeder of hoer domineren nog steeds de sociale netwerken. Maar door zich de belediging toe te eigenen en de eigenschappen die aan vrouwen worden toegeschreven – of het nu codes, teven, katten, koeien, adders of apen zijn – uit te vergroten, transformeert Ethel Lilienfeld ze in allegorieën (afkomstig van het Griekse állos, ‘ander’, en agoreúô, ‘in het openbaar spreken’). Figuren van verlangen, onderwerping en ondeugd, vrouwen en dieren maken al lange tijd deel uit van allegorische representaties, die de blik van de toeschouwer boeien en zijn intellect vleien dankzij het inzien van verborgen betekenissen. Maar door het veelvuldig gebruik van rekwisieten, enscenering, belichting en performance, begeeft Lilienfeld zich op het terrein van de fictie. Zo verstoort ze de collectieve fantasmagorie en legt ze de willekeur ervan bloot.
MARION ZILIO – OKTOBER 2024
12-18
8€
Koningsstraat 236, 1210 Brussel
