Bij een tentoonstelling gewijd aan Frans Masereel denkt men vooral aan, enerzijds, houtsneden en anderzijds, aan het politiek engagement en pacifisme van de kunstenaar.
Pacifisme voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog stond gelijk met landverraad en eindigde niet zelden voor het vuurpeloton. Masereel is er aan ontsnapt en kreeg zelfs een begrafenis met alle honneurs. Hij heeft zich nochtans zijn leven lang verzet tegen oorlog en geweld.
Commentaire & photos: John Liem
Bij een tentoonstelling gewijd aan Frans Masereel denkt men vooral aan, enerzijds, houtsneden en anderzijds, aan het politiek engagement en pacifisme van de kunstenaar.
Pacifisme voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog stond gelijk met landverraad en eindigde niet zelden voor het vuurpeloton. Masereel is er aan ontsnapt en kreeg zelfs een begrafenis met alle honneurs. Hij heeft zich nochtans zijn leven lang verzet tegen oorlog en geweld.
Weinig kunstenaars hebben zich, zoals Masereel, een leven lang politiek geëngageerd.
Over de opportuniteit van het politiek engagement van een kunstenaar kan urenlang gediscussieerd worden, wij beperken ons hier tot de kunst van Masereel die momenteel te zien is in het Muzee in Oostende; dan valt op dat de houtsneden een minderheid vormen in de ongeveer 150 getoonde werken.
Met de expo Verzet in beelden brengt het Muzee een eerbetoon aan een van de meest levendige geesten van de twintigste eeuw met een expositie van originele en nauwelijks bekende werken van Masereel: uit binnen- en buitenlandse collecties zijn werken bijeengebracht in olieverf, aquarel en veel in inkt.
Het bewogen leven van Masereel en natuurlijk zijn politieke en filosofische overtuigingen, zijn in zijn werken te vinden: Blankenberge en Gent in de belle époque; Genève en het internationalistische pacifisten- en anarchistenmilieu tijdens de Eerste Wereldoorlog; Parijs in de jaren twintig. Moskou in de jaren dertig; Het leven in bezet gebied in Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog; dat alles komt uitgebreid aan bod. Met daarbij zijn vriendschappen met Romain Rolland, Stefan Zweig, Henry Van de Velde, Thomas Mann, George Grosz en anderen.
Het werk van Masereel is aangevuld met bijdragen van hedendaagse kunstenaars die zich ook betrokken voelen bij onverdraagzaamheid, racisme en ongelijkheid.
Maar deze nieuwe werken beantwoorden helemaal niet aan het kwalitatieve niveau van Masereel. Hier kan men zich opnieuw de vraag stellen bij de opportuniteit van politiek engagement bij de kunstenaars.
De opstelling van de expo is verwarrend en, hoe lovenswaardig het ook mag zijn om Masereel te confronteren met hedendaagse kunstenaars, zij brengen weinig of niets bij aan de onbetwistbare superieure kwaliteit van Masereel.
Als we bepaalde werken speciaal willen vermelden, dan houden wij het bij de drie fascinerende “rolboeken”: meterslange papieren linten waarop penseeltekeningen in Oost-Indische inkt een verhaal vertellen. Het meest opmerkelijke is Maboul City, meesterlijke en virtuoze uitbeelding van de menselijke dwaasheden.
En met hetzelfde ticket, kan u nog steeds de zalen Ensor & Spilliaert bezoeken
http://www.quovadisart.be/ensor-spilliaert-ostende-3112/
Wat zegt het museum
Frans Masereel en hedendaagse kunst: verzet in beelden belicht Masereels visie op de wereld, zijn maatschappijkritiek en pacifisme. Frans Masereel (1889-1972) mag beschouwd worden als de belangrijkste graficus en houtsnijder uit de twintigste eeuw. Mu.ZEE kijkt terug en brengt de ideeën van Masereel in dialoog met de huidige samenleving via het werk van een aantal hedendaagse kunstenaars uit Europa, het Midden-Oosten, Afrika en Amerika: Mary Evans, Anton Kannemeyer, Glenn Ligon, Dan Perjovschi, Billie Zangewa, William Kentridge, Philip Aguirre y Otegui, Slavs and Tatars, Kerry James Marshall, Papa Mfumu’eto 1er.
De tentoonstelling benadrukt de maatschappelijke betrokkenheid van de kunstenaars. Zo komen vormen van pacifisme en internationalisme vanuit verschillende motieven en met diverse invullingen op de voorgrond. Aan het begin van de twintigste eeuw, maar ook voordien, werd al nagedacht over ontwikkelingen die we nu hedendaags noemen, zoals migratie en globalisme.
Vanuit een constructieve houding kaarten de kunstenaars onrecht en ongelijkheid aan. Kritisch, soms ook met satire, worden onderwerpen benaderd die de kunstenaars persoonlijk aangrijpen en willen bespreekbaar maken door ze om te zetten in beelden. Als tekenaar voor dagbladen en tijdschriften en met de houtsnede had Masereel de mogelijkheid om op een toegankelijke manier kritische vragen te stellen aan een breed publiek. De directheid naar de toeschouwer en het vertellen van verhalen zijn strategieën die in verschillende werken in de tentoonstelling aan bod komen. De gemene deler is een positieve kijk op de toekomst en daarvoor zet Masereel met zijn immer optimistisch mensbeeld duidelijk de toon.
Mu.ZEE
Romestraat 11
8400 Oostende
T +32 (0)59/50 81 18
F +32 (0)59/80 56 45
E infoatmuzee.be
Prijs
€9 individueel
€7,5 55+, groepen vanaf 15 personen
€1 13-26 jaar
Gratis kinderen tot 12 jaar
Frans MASEREEL: images de résistance
Une exposition de Frans Masereel fait penser, d’une part, à des gravures sur bois, et, d’autre part, à l’engagement politique et le pacifisme de l’artiste. Avant et pendant la première guerre mondiale pacifisme était synonyme de trahison et finissait trop souvent par le peloton d’exécution. Masereel y a échappé et a même eu droit à un enterrement avec tous les honneurs.
Tout au long de sa vie il a pourtant fait opposition à la guerre et la violence.
Peu d’artistes ont, comme Masereel, connu cet engagement politique continu. Sur l’opportunité de cet engagement politique de la part d’un artiste on peut discuter pendant des heures, nous nous limiterons ici à l’art de Masereel, qui est montré actuellement au Muzee d’Ostende.
Et les gravures sur bois ne représentent qu’une minorité parmi les quelque 150 œuvres exposées. Avec Images de résistance le Muzee rend hommage à un des esprits les plus dynamiques du XXe siècle, avec une exposition qui rassemble des peintures, des aquarelles et des dessins à l’encre, originaux et peu connus, en provenance de Belgique et de l’étranger.
La vie mouvementée de Masereel, tout comme ses convictions politiques et philosophiques sont présentes dans ses œuvres : Blankenberge et Gand à la belle époque, Genève et le mouvement pacifiste et anarchiste internationaliste pendant la première guerre mondiale, Paris dans les années vingt, Moscou dans les années trente, la vie dans la France occupée pendant la seconde guerre mondiale ; tout cela est passé en revue. Et par-dessus tout ça, ses amitiés avec Romain Rolland, Stefan Zweig, Henry Van de Velde, Thomas Mann, George Grosz et beaucoup d’autres.
Les œuvres de Masereel sont mises en parallèle avec celles d’artistes contemporains qui, comme lui, se sentent concernés par l’intolérance, le racisme et l’inégalité.
Mais ces œuvres contemporaines, ne sont qualitativement pas du niveau des œuvres de Masereel, et ici, à nouveau, on peut se poser la question de l’opportunité d’un engagement politique dans l’œuvre des artistes.
La présentation de l’expo est confuse et brouillon et, aussi louable que puisse être l’idée de confronter Masereel à des artistes contemporains, ils n’apportent rien ou presque à la qualité supérieure incontestable de Masereel.
Ce qui a surtout retenu notre attention, ce sont trois « livres en rouleaux » : des rubans de papier de plusieurs mètres, sur lesquels il y a une histoire à l’encre de Chine. La plus remarquable est Maboul City : un portrait virtuose et magistral des bêtises humaines.
Que dit le musée
Frans Masereel et l’art contemporain : images de résistance met en scène Masereel, sa vision du monde, sa critique de la société et son pacifisme. Frans Masereel (1889-1972) peut être considéré comme le principal graphiste et graveur sur bois du vingtième siècle. Le Mu.ZEE revisite son époque et noue un dialogue entre les idées de Masereel et la société contemporaine vue par des artistes contemporains d’Europe, du Moyen-Orient, d’Afrique et d’Amérique: Mary Evans, Anton Kannemeyer, Glenn Ligon, Dan Perjovschi, Billie Zangewa, William Kentridge, Philip Aguirre y Otegui, Slavs and Tatars, Kerry James Marshall, Papa Mfumu’eto 1er.
L’exposition souligne l’engagement social de ces artistes, mettant en avant les messages de pacifisme et d’internationalisme que véhiculent leurs créations. Dès le début du vingtième siècle, voire avant, les hommes réfléchissaient à des phénomènes que nous appelons d’actualité comme l’émigration et la globalisation.
Les artistes traitent de sujets comme l’injustice et l’inégalité dans un esprit constructif. Ils approchent avec un esprit critique – parfois satirique – des questions sociétales qui les touchent personnellement et qu’ils veulent porter sur la place publique à travers leurs œuvres. En sa qualité de graveur sur bois et de dessinateur pour des journaux et des revues, Masereel avait l’opportunité de s’adresser directement au grand public. Son sens critique et son dialogue avec le spectateur à qui il dévoilait ses stratégies ressortent dans diverses de ses œuvres dans l’exposition. Leur dénominateur commun est une vision optimiste de l’avenir qui traduit la foi inébranlable en l’espèce humaine de l’artiste.
Et, avec le même ticket d’entrée, vous pouvez voir aussi les salles Ensor & Spilliaert :
http://www.quovadisart.be/ensor-spilliaert-ostende-3112/
Mu.ZEE
Romestraat 11
B-8400 Ostende
T 00 32 (0)59 50 81 18
F 00 32 (0)59 80 56 26
E info@muzee.be
PRIX DES TICKETS D’ENTRÉE
€ 9 Individuel
€ 7,50 Réduction
€ 1 Jeunes de 13 à 26 ans
Gratuit pour les enfants jusqu’à 12 ans
