Jim Shaw is geboren in 1952 in Midland, Michigan en een Amerikaanse kunstenaar die de Amerikaanse populaire cultuur, haar codes en haar tegenstellingen verkent. Beïnvloed door popart, surrealisme en strips, gebruikt hij een verscheidenheid aan media, van schilderkunst tot beeldhouwkunst tot video en installatie, om werken te creëren die tegelijk grappig, kritisch en diep menselijk zijn.

De tentoonstelling The Ties that Bind, die te zien is in het M KHA, biedt een breed overzicht van de carrière van Jim Shaw. Het brengt werken samen die dateren van de jaren 1970 tot vandaag en verkent thema’s als religie, politiek, seksualiteit, consumptie en het dagelijks leven.

Vanaf de eerste zaal wordt de bezoeker ondergedompeld in de unieke visuele wereld van Jim Shaw. Felgekleurde schilderijen, vreemde sculpturen, tekeningen, amateur schilderijtjes …alles draagt bij aan het creëren van een tegelijk speelse en verwarrende ervaring.

Het werk van Jim Shaw is diep geworteld in de Amerikaanse cultuur. Hij eigent zich de codes en beelden van de consumptiemaatschappij toe om ze te verdraaien en te bevragen. Met humor en ironie legt hij de tegenstellingen en de uitwassen van de Amerikaanse droom bloot.

Om ten volle te kunnen genieten van de tentoonstelling is het belangrijk om vertrouwd te zijn met de Amerikaanse populaire cultuur. De verwijzingen naar strips, rockbands, films en historische gebeurtenissen zijn talrijk.

Voor diegenen die niet erg vertrouwd zijn met de Amerikaanse cultuur , raad ik ten zeerste de lectuur aan van de uitleg op de achterkant van de affiche die bij de ingang van de tentoonstelling wordt aangeboden. Deze notities bieden essentiële sleutels om de obsessieve beelden te begrijpen, zoals de haren en stofzuigers uit de jaren 1950, die bijna obsessioneel voorkomen in Shaws werk. De verklarende panelen zijn goed opgemaakt en helpen om de werken en hun context beter te begrijpen.

De tentoonstelling Ties the Bind is een unieke kans om het werk van een belangrijke kunstenaar uit de hedendaagse Amerikaanse scene te ontdekken. Tegelijk speels, kritisch en stimulerend, nodigt het uit tot reflectie over de Amerikaanse samenleving en haar waarden.

Het M KHA toont ook enkele andere tentoonstellingen: o.a. het minimalistische werk van Willy De Sauter, een installatie van Edith Dekyndt en een documentatie van het werk van Gordon Matta-Clark.

M kha schrijft:

Het M HKA presenteert een grote solotentoonstelling van een van de meest invloedrijke levende kunstenaars uit de Verenigde Staten: Jim Shaw. Zijn eigenzinnige beeldtaal is doorspekt met referenties uit de Amerikaanse populaire cultuur. De laatste decennia onthult zijn oeuvre meer dan ooit de groeiende frictie tussen conservatieve en progressieve denkkaders. The Ties That Bind belicht de kernmotieven uit Shaws praktijk, en brengt zijn recent werk onder de aandacht, naast een selectie historische werken. 

Sinds de late jaren 1970 bouwt Jim Shaw aan een complex en spannend oeuvre dat bestaat uit foto’s, tekeningen, sculpturen, schilderijen, installaties, films en muzikale performances. Populaire vormen van cultuur zoals stripverhalen, Hollywoodfilms en karikaturen maken een essentieel onderdeel uit van zijn werk, net zoals religie, volksgeloof, vrijetijdscultuur en amateurkunsten. Zijn diepgaand kritisch onderzoek naar de manier waarop we waarden en overtuigingen construeren, gaat samen met een onuitputtelijk rijke beeldtaal. 

De tentoonstelling The Ties That Bind onderzoekt een artistieke praktijk die al vijf decennia lang de transformatie van het Amerikaanse culturele en politieke klimaat niet alleen volgt, maar ook lijkt te anticiperen. Als geen ander verkent Jim Shaw de structuur van verschillende waardensystemen die de samenleving bepalen door te duiken in de universa van politiek, Hollywood-industrie, amateurkunst en zijn eigen dromen. Voor het eerst wordt Shaws werk van de afgelopen tien jaar op grote schaal getoond in een eerste Belgische solotentoonstelling. De internationaal gerenommeerde cultkunstenaar werkt actief mee aan de tentoonstelling, en creëert bovendien een nieuw grootschalig audiovisueel werk voor het M HKA. 

“The Ties That Bind presenteert zich als een fictieve, maar tastbare omgeving, als een hallucinatie waarin de aanwezigheid van pijlers van westerse waardenkaders wijst op ons eigen denken, maar ook op de ruimte die kan ontstaan voor een heronderhandeling van deze dominante waarden.” 
– Anne-Claire Schmitz, senior curator 

De tentoonstelling presenteert tekeningen, schilderijen en foto’s van Jim Shaw naast grote immersieve installaties die de kernmotieven van de kunstenaar uitlichten. Kapsels en pruiken, mannelijke figuren (waaronder ook zelfportretten) of huishoudapparaten: het zijn thema’s waar Shaw doorheen zijn carrière bijna obsessief naar terugkeert. Zo toont het M HKA The Wig Museum (2017), een soort museum binnen het museum, waarin een verzameling pruiken van allerlei historische machtsfiguren (zoals een Franse aristocraat of een Britse rechter) wordt tentoongesteld. Daarnaast worden ruim 145 studie tekeningen (Study Drawings) (2013-2023) gepresenteerd die een overzicht geven van het mentale landschap van de kunstenaar. Het M HKA ondersteunt de Shaw ook bij de ontwikkeling van The Electronic Monster and Thirteen Ghosts (2024), een grootschalige nieuwe audiovisuele productie.

The Ties That Bind dompelt je onder in de allegorische wereld van Jim Shaw, waarin traditie en vernieuwing, popcultuur en politiek, maatschappijkritiek en humor met elkaar zijn verweven.

Wie graag in de diepte duikt kan terecht op jimshaw.ensembles.org, waar je een schat aan informatie vindt over Jim Shaw en de tentoonstelling. 
 

Né en 1952 à Midland, Michigan, Jim Shaw est un artiste américain dont l’œuvre explore la culture populaire américaine, ses codes et ses contradictions. Influencé par le pop art, le surréalisme et la bande dessinée, il utilise une variété de médiums, de la peinture à la sculpture en passant par la vidéo et l’installation, pour créer des œuvres à la fois drôles, critiques et profondément humaines. Présentée au M KHA, l’exposition Ties the Bind offre un large aperçu de la carrière de Jim Shaw. Elle rassemble des œuvres datant des années 1970 à aujourd’hui, explorant des thèmes tels que la religion, la politique, la sexualité, la consommation et la vie quotidienne. Dès l’entrée, le visiteur est plongé dans l’univers visuel unique de Jim Shaw. Peintures aux couleurs vives, sculptures étranges, installations immersives, tout concourt à créer une expérience à la fois ludique et déroutante. Le travail de Jim Shaw est profondément ancré dans la culture américaine. Il s’approprie les codes et les images de la société de consommation pour les détourner et les questionner. Avec humour et ironie, il expose les contradictions et les dérives du rêve américain. Pour profiter pleinement de l’exposition, il est important de se familiariser avec la culture populaire américaine. Les références aux comics, aux groupes de rock, aux films et aux événements historiques sont nombreuses.  Pour ceux qui pourraient ressentir un déficit de connaissance de la culture américaine, je recommande vivement la lecture des explications fournies au verso de l’affiche offerte à l’entrée de l’exposition. Ces notes fournissent des clés essentielles pour comprendre les images obsessionnelles telles que les chevelures et les aspirateurs des années 1950, qui reviennent de manière récurrente dans l’œuvre de Shaw ; Les cartels explicatifs sont bien faits et permettent de mieux comprendre les œuvres et leur contexte. L’exposition Ties the Bind est une occasion unique de découvrir l’œuvre d’un artiste majeur de la scène contemporaine américaine. A la fois ludique, critique et stimulante, elle invite à une réflexion sur la société américaine et ses valeurs. Le M KHA propose également quelques autres expos : e.a. l’œuvre minimaliste de Willy  De Sauter , une installation d’Edith dekyndt, et une documentation du travail de Gordon Matta-Clark.

M KHA écrit :

Le M HKA présente une grande exposition individuelle de l’un des plus influents artistes états-uniens : Jim Shaw. Son langage visuel idiosyncrasique est truffé de références à la culture populaire de son pays. Ces dernières décennies, son œuvre dévoile plus que jamais auparavant les frictions entre les cadres de réflexion conservateurs et progressistes. The Ties That Bind met en lumière les motifs essentiels de la pratique de Jim Shaw et présente des œuvres récentes aux côtés d’une  sélection d’œuvres historiques.

Depuis la fin des années 1970, Jim Shaw construit une œuvre complexe et captivante qui se compose de photographies, de dessins, de sculptures, de peintures , d’installations, de films et de performances musicales. Des formes de culture populaire telles que les bandes dessinées, les films hollywoodiens, les caricatures constituent une part essentielle de son œuvre, au même titre que la religion, les croyances populaires, la culture du divertissement et les arts amateurs. Son examen critique approfondi de la manière dont nous édifions nos valeurs et nos croyances va de pair avec un langage visuel d’une richesse inépuisable.

L’exposition The Ties That Bind analyse une pratique artistique qui en plus d’examiner depuis plus de cinq décennies la transformation du climat culturel et politique des États-Unis semble aussi l’anticiper. Comme nul autre, Jim Shaw explore la structure de plusieurs systèmes de valeur qui définissent la société en s’immergeant dans les univers de la politique, de l’industrie hollywoodienne du cinéma, des arts amateurs et de ses propres rêves. Cette première exposition individuelle de Jim Shaw en Belgique met surtout l’accent sur ses œuvres des dix dernières années. L’artiste culte de renommée internationale participe activement à l’élaboration de l’exposition et réalise en outre une nouvelle œuvre audiovisuelle de grande envergure pour le M HKA.

« The Ties That Bind se profile comme un environnement fictif, mais tangible, comme une hallucination dont la présence de piliers de cadres de valeurs occidentaux renvoie à notre propre pensée, mais aussi à l’espace qui peut émerger en vue d’une renégociation de ces valeurs dominantes. »

L’exposition présente des dessins, des tableaux et des photographies de Jim Shaw en plus d’imposantes installations immersives qui mettent en exergue les motifs essentiels de la pratique de l’artiste. Des coiffures et des perruques, des personnalités masculines (dont des autoportraits) et des appareils ménagers constituent des thèmes récurrents, voire quasi obsessionnels, tout au long de la carrière de l’artiste. Ainsi, le M HKA présente The Wig Museum (2017), une sorte de musée au sein du musée, qui réunit une collection de perruques de divers personnages historiques (comme un aristocrate français ou un juge britannique). Parallèlement, une sélection de quelque 145 dessins d’étude (Study Drawings)(2013-2023) offrent un panorama du paysage mental de l’artiste. Le M HKA prête aussi son soutien à Jim Shaw pour le développement de sa nouvelle grande production audiovisuelle The Electronic Monster and Thirteen Ghosts (2024).

The Ties That Bind nous plonge dans le monde allégorique de Jim Shaw, où tradition et innovation, culture pop et politique, critique sociétale et humour sont intrinsèquement liés.
 

Visitez le site jimshaw.ensembles.org pour trouver une multitude d’informations sur Jim Shaw et sur l’exposition.