Een bezoek aan het SMAK in Gent is altijd een spannende belevenis. Er zijn altijd meerdere tentoonstellingen, meestal een brede waaier van hyper-conceptueel tot meer toegankelijke hedendaagse kunst. Chris Martin (Kortrijk, 1972) is de hoofdvogel en vormt ook het meest toegankelijke gedeelte. Geen hoogdravendheid, enkel de kracht van eenvoudige poëzie op thema’s van leven en dood,
Een bezoek aan het SMAK in Gent is altijd een spannende belevenis. Er zijn altijd meerdere tentoonstellingen, meestal een brede waaier van hyper-conceptueel tot meer toegankelijke hedendaagse kunst. Chris Martin (Kortrijk, 1972) is de hoofdvogel en vormt ook het meest toegankelijke gedeelte. Geen hoogdravendheid, enkel de kracht van eenvoudige poëzie op thema’s van leven en dood, vergankelijkheid, hoogmoed, nietigheid, gruwel en schoonheid . Aan de ingang is een klein bezoekersboekje met een kort commentaar van de kunstenaar bij ieder werk.
De tekeningen van Panamarenco en het hernieuwde Broodthaers cabinet heb ik niet kunnen zien, wel ‘Poetic Faith’, Richard Venlet en Charbel-Joseph H. Boutros. Boutros is een stevige hersenpijniger met af en toe een eenvoudig en geniaal werk. Ik had wel wat moeite om geboeid te geraken. Richard Venlet stelt het concept museum in vraag maar ‘Poetic Faith’ heeft mij wel kunnen bekoren. OK, de begeleidende tekst is wel nodig voor context en uitleg, maar wat een line-up met o.a. Marie Cloquet, Leo Copers, Hanne Darboven, Bruce Nauman, Navid Nuur, Panamarenko, Giulio Paolini, Jason Rhoades, Jan Van Imschoot, Tamara Van San en Philippe Van Snick. Voor het concept zelf van ‘Poetic Faith’ verwijs ik naar de uitstekende tekst van het museum hieronder.
De mededeling van het SMAK
20 jaar lang toonde Kris Martin (°1972, Kortrijk, België) zijn werk vooral in het buitenland, nu kan je voor het eerst in België kennismaken met zijn sprekende oeuvre in een overzichtstentoonstelling. Kris Martin creëert beelden uit objecten die vragen oproepen over begrippen zoals vergankelijkheid, identiteit en dood. Thema’s die al eeuwenlang de kunstgeschiedenis doorkruisen. Kris Martin vervlecht in zijn werk dan ook kunstgeschiedenis, literatuur en mythes. Bovendien bespeelt hij mechanismen zoals herkenning en vervreemding om ons te doen stilstaan bij de grotere vragen.
Martin kijkt met verwondering naar het werk van de gebroeders van Eyck en deelt met hen de voorkeur voor een rijke symboliek. In ‘Eve and Adam’ (2017) doet hij ons op een andere manier kijken naar twee figuren uit ‘De aanbidding van het Lam Gods’ (1432) van Hubert en Jan Van Eyck. De kunstenaar toont enkel de gezichten van Adam en Eva, die in zijn versie niet in elkaars richting en dat van het Lam Gods kijken, maar zich van elkaar afwenden. De uitsnede zonder verdere context biedt ons een universeel en tijdloos beeld van man en vrouw.
Van bij de oprichting van het Museum voor Hedendaagse Kunst in 1975 was Panamarenko een sleutelkunstenaar voor het museum. Niet toevallig was de eerste aankoop voor de collectie het werk ‘Deltavliegtuig P-1 Piewan’ (1975). In 1980 werd met de aankoop van ‘The Aeromodeller’ (1969 – 1971) ook het magnum opus van de kunstenaar aan de collectie toegevoegd. Samen met tal van andere sculpturen en tekeningen vormen deze werken een coherent ensemble dat gerust als een van de hoekstenen van de S.M.A.K.-collectie beschouwd mag worden. We presenteren een selectie van werken op papier die een dieper inzicht geven in het realisatieproces dat aan zijn kunstwerken vooraf ging.
Henri Van Herwegen liet midden jaren ‘60 voor het eerst van zich horen. Hij bedacht het pseudoniem Panamarenko – een verwijzing naar Pan American Airlines, met een Russisch aandoend achtervoegsel – en kreeg in 1966 in de Antwerpse Wide White Space Gallery een eerste solotentoonstelling, met actions, happenings en een aantal poëtische objecten. Via de galerie kwam hij in contact met buitenlandse kunstenaars, zoals Joseph Beuys die Panamarenko ervan overtuigde dat wat hij maakte kunst was. De daaropvolgende decennia verwierf Panamarenko bekendheid met aan zijn fantasie ontsproten vliegtuigen, auto’s, duikboten en fragiele mechanische schepsels, tot hij zijn artistieke activiteiten in 2005 stopzette en met pensioen ging. Op 14 december 2019 is Panamarenko gestorven.
Werkelijkheid en fictie kunnen door de mens nooit op een en hetzelfde moment worden waargenomen. Maar er is ‘poëtisch geloof’ of ‘suspension of disbelief’. Dit is een mechanisme in onze hersenen dat automatisch tijdelijk ons onwrikbare geloof in de rationeel waarneembare werkelijkheid opschort in functie van het kunnen geloven in de fictie die op dat moment wordt waargenomen. Tijdens het lezen van een roman of het bekijken van een film ‘geloven’ we immers het verhaal, hoe onwaarschijnlijk ook. ‘Poëtisch geloof’ wordt beschouwd als een essentieel ingrediënt bij elke vorm van storytelling. Veel vormen van kunst zijn per definitie fictie. Daarom vergen ze ‘poëtisch geloof’ of ‘suspension of disbelief’. In tegenstelling tot literatuur, poëzie, theater en film heeft hedendaagse beeldende kunst in vele gevallen een niet-lineair tijdsverloop. Meer nog, ze kent ook verregaandere vormen van abstractie en conceptualisering. Daarom kan ‘suspension of disbelief’ moeilijker liggen.
De tentoonstelling ‘Poetic Faith’ kan worden gezien als een ode aan de kracht van de verbeelding en de wil om ons geloof in de eigen (rationele) werkelijkheid opzij te zetten om op het eerste zicht ‘onmogelijke’ kunstwerken als ‘perfect mogelijk’ te kunnen waarnemen.
Met werk van onder meer Shikh Sabbir Alam, Marie Cloquet, Leo Copers, Hanne Darboven, Markus Degerman, Joseph Grigely, Jorge Macchi, Bruce Nauman, Navid Nuur, Panamarenko, Giulio Paolini, Mandla Reuter, Jason Rhoades, Gil Shachar, Nedko Solakov, Birde Vanheerswynghels, Jan Van Imschoot, Tamara Van San en Philippe Van Snick.
Charbel-joseph H. Boutros werd in 1981 geboren in Libanon en groeide op in een door oorlog geteisterd land. Deze gebeurtenissen tekenen zijn werk niet, maar zijn er indirect wel door doordrongen. Zoals de titel al laat vermoeden, heeft de kunstenaar een grote belangstelling voor het ongrijpbare en onzichtbare. De kunstwerken zijn installaties die deze en andere onzichtbare gewaarwordingen zoals licht, donkerte, ademen en slapen vastleggen, registeren of aanduiden.
“The Sun is My Only Ally” is een tentoonstelling in een tentoonstelling, met zowel recent als nieuw werk. De eerste tentoonstelling brengt een ode aan “The Distance between Your Eyes and the Sun”, een presentatie die hij in 2019 maakte in het Beirut Art Center voor Home Works 8, Ashkal Alwan. De dag na de opening werd deze tentoonstelling echter meteen gesloten door de politieke onrust in de stad. De tweede tentoonstelling wikkelt Boutros eromheen als een enveloppe met bedenkingen in de periferie van de eerste. Aan de ingang plaatst hij daarom een Seuil de Confiance – een drempel van vertrouwen – zodat je als bezoeker de sleutel krijgt tot de gedachtewereld van de kunstenaar.
Volgens Charbel-joseph H. Boutros kan een tentoonstelling atypische relaties aangaan tussen kunstwerken, projecten en publiek. Een goed voorbeeld daarvan is Catwalk (2019 – 2020). Je ziet een verheven wandelpad langs de muren dat enkel gebruikt mag worden door het personeel van het museum. Zo leg je als bezoeker een gescheiden parcours af, wat een merkwaardige scenografie oplevert.
Practisch:
S.M.A.K.
Jan Hoetplein 1, 9000 Gent
T +32 (0)9 240 76 01
Het museum is dagelijks open van 10:00 tot 18:00, sluitingsdag is op maandag.
12 euro pp: individueel bezoek
Une visite au SMAK à Gand est toujours une expérience intéressante. Il y a toujours plusieurs expositions, allant généralement de l’art contemporain hyper-conceptuel à de l’art contemporain plus accessible. Chris Martin (Courtrai, 1972) occupe l’espace principal principal et forme également la partie la plus accessible. Pas de grandiloquence, une poésie simple sur les thèmes de la vie et de la mort, de l’éphémère, de l’orgueil, de la nullité, de l’horreur et de la beauté. A l’entrée il y a un petit livret de visite avec un bref commentaire de l’artiste sur chaque œuvre.
Je n’ai pas pu voir les dessins de Panamarenco ni le nouveau cabinet de Broodthaers, mais bien “Poetic Faith”, Richard Venlet et Charbel-Joseph H. Boutros. Boutros est un tortionnaire de méninges , avec occasionnellement une oeuvre simple et géniale. J’ai eu du mal à entrer dans son jeu. Richard Venlet remet en question le concept du musée, mais c’est surtout “Poetic Faith” qui m’a séduit. D’accord, le texte d’accompagnement est nécessaire pour le contexte et un peu d’explication, mais quel line-up avec e.a. Marie Cloquet, Leo Copers, Hanne Darboven, Bruce Nauman, Navid Nuur, Panamarenko, Giulio Paolini, Jason Rhoades, Jan Van Imschoot, Tamara Van San et Philippe Van Snick. Pour le concept même de “Poetic Faith” , je me réfère à l’excellent texte du musée ci-dessous.
SMAK écrit:
Vous pourrez mieux découvrir l’oeuvre éloquente de Kris Martin (°1972, Courtrai, Belgique) à l’occasion de sa première rétrospective en Belgique. Il utilise des objets pour créer des images qui soulèvent des questions sur des concepts tels que la fugacité, l’identité et la mort, des thèmes qui traversent l’histoire de l’art depuis des siècles. Ce sont des thèmes qui traversent l’histoire de l’art déjà depuis des siècles. Kris Martin mêle l’histoire de l’art, la littérature et les mythes dans son œuvre. De plus, il joue sur des mécanismes tels que la reconnaissance et l’aliénation pour nous faire réfléchir aux grandes questions.
La réalité et la fiction ne peuvent jamais être observées au même moment par l’homme. Mais il existe une ‘croyance poétique’ ou une ‘suspension of disbelief’. Ce mécanisme de notre cerveau suspend automatiquement et temporairement notre croyance inébranlable dans la réalité observable de manière rationnelle en fonction de la capacité de croire dans la fiction observée à ce moment. En effet, lorsque nous lisons un roman ou regardons un film, nous ‘croyons’ l’histoire, même si elle est invraisemblable. La ‘croyance poétique’ est considérée comme un ingrédient essentiel de toute forme de ‘storytelling’.
L’exposition ‘Poetic Faith’ peut être considérée comme une ode à la force dans l’imagination et la volonté de faire abstraction de notre croyance dans la propre réalité (rationnelle) pour pouvoir observer des oeuvres d’art à première vue ‘impossibles’ comme étant ‘parfaitement possibles’.
Avec des œuvres e.a. de Shikh Sabbir Alam, Marie Cloquet, Leo Copers, Hanne Darboven, Markus Degerman, Joseph Grigely, Jorge Macchi, Bruce Nauman, Navid Nuur, Panamarenko, Giulio Paolini, Mandla Reuter, Jason Rhoades, Gil Shachar, Nedko Solakov, Birde Vanheerswynghels, Jan Van Imschoot, Tamara Van San et Philippe Van Snick.
Dès la création du Musée d’Art contemporain en 1975, Panamarenko a été un artiste clé pour le musée. Ce n’est pas par hasard que le premier achat pour la collection ait été l’œuvre « Deltavliegtuig P-1 Piewan » (1975). En 1980, le magnum opus de l’artiste a également été ajouté à la collection avec l’achat de « The Aeromodeller » (1969 – 1971). Avec de nombreux autres dessins et sculptures, ces œuvres constituent un ensemble cohérent que l’on peut certainement considérer comme un des piliers de la collection du S.M.A.K.. Nous présenterons une sélection des œuvres sur papier qui donneront un aperçu plus approfondi du processus de réalisation qui a précédé ses œuvres d’art. Panamarenko est décédé le 14 décembre 2019.
Charbel-joseph H. Boutros est né au Liban en 1981. Il grandit dans un pays touché par la guerre, un événement qui n’apparaît pas dans son travail au premier abord, mais l’en imprègne néanmoins indirectement. Le titre de l’exposition montre déjà son intérêt pour l’insaisissable et l’invisible. Les oeuvres d’art sont des installations qui fixent, enregistrent, ou désignent ces éléments et autres perceptions invisibles tels que la lumière, l’obscurité, la respiration et le sommeil.
“The Sun is My Only Ally” comporte une exposition dans l’exposition avec des oeuvres récentes et nouvelles. La première exposition est un hommage à “The Distance between Your Eyes and the Sun”, présentation qu’il fit en 2019 au Beirut Art Center pour Home Works 8, Ashkal Alwan, mais qui a été fermée le lendemain de l’inauguration en raisons de troubles politiques. Boutros l’entoure de la deuxième exposition comme d’une enveloppe de réflexions en périphérie de la première. A l’entrée, il dispose un Seuil de Confiance. Il sert à donner au visiteur une entrée dans le monde de la pensée de l’artiste.
Pour Charbel-joseph H. Boutros une exposition peut établir des relations atypiques entre les oeuvres d’art , les projets et le public. Catwalk en est un bon exemple (2019 – 2020). Catwalk est un chemin de promenade rehaussé qui longe les murs et ne peut être emprunté que par le personnel du musée. ll permet au visiteur de suivre un parcours distinct, procurant une scénographie remarquable.
L’oeuvre ‘Dead Drawing’ – une mine en grafite qui repose sur deux clous, accrochée au mur et surmontée de deux lignes dessinées avec cette mine – que vous pouvez voir au début de l’exposition, fait dorénavant partie de la collection du S.M.A.K. Elle a déjà été exposée précédemment dans le cadre de la retrospective ‘The Collection (1) | Highlights for a Future’.
Informations pratiques:
Du mardi au dimanche de 10h00 à 18h00
€ 12: visite individuelle
Chaque dimanche matin entre 10h et 13h et pendant les Fêtes de Gand, le musée est accessible gratuitement pour les Gantois.
S.M.A.K. – Jan Hoetplein 1– 9000 Gand
T +32 (0)9 240 76 01
F +32 (0)9 221 71 09
E museum.smak@gent.be
