Museum Dr. Guislain heeft voor deze zomer een selectie uit nationale en internationale initiatieven in aanbieding en, in tegenstelling tot wat we normaal doen, breng ik hier de rubriek “Wat zegt het Museum”, en niet aan het einde van mijn bespreking – disruptief weet u wel.
Museum Dr. Guislain heeft voor deze zomer een selectie uit nationale en internationale initiatieven in aanbieding en, in tegenstelling tot wat we normaal doen, breng ik hier de rubriek “Wat zegt het Museum”, en niet aan het einde van mijn bespreking – disruptief weet u wel.
Het Vijfde Seizoen en Beautiful Distress
Aan de rand van de instelling Willem Arntsz Hoeve in Utrecht ligt een apart paviljoen. Het gebouw herbergt een bijzonder initiatief: Het Vijfde Seizoen. Sinds 1998 nodigen de initiatiefnemers van dat project per seizoen een of meerdere, bekende of minder bekende kunstenaars uit om er 3 maanden lang te verblijven en ten minste één werk te realiseren. Stichting Beautiful Distress startte in de psychiatrische instelling Kings County in New York in 2014 een vergelijkbaar project. Een selectie van de werken gemaakt tijdens die kunstenaarsresidenties in Utrecht en New York ontpopt zich deze zomer in Gent tot een manifest: kunstenaars breken, van binnenuit, de eeuwenoude muren rond de psychiatrie af.
Galerie Atelier Herenplaats
Misdaadtaferelen, buitenaardse wezens en bloemschildpadden kleuren de bruisende werkplek van Galerie Atelier Herenplaats. Dit opmerkelijke, Rotterdamse initiatief biedt kunstenaars met een verstandelijke beperking of psychiatrische achtergrond ruimte voor experiment. De kunstenaars zijn vertegenwoordigd in Europese en Amerikaanse collecties en stellen internationaal tentoon. De keuze die Museum Dr. Guislain maakte uit de omvangrijke verzameling van het atelier komt samen in een universum dat verleidt en verbaast, en ons soms ook bruusk naar binnen trekt.
Kunsthuis Yellow Art
Het ouderlijke huis van Jan Hoet werd in 2004 een broedplek voor kunstenaars met een psychische kwetsbaarheid. Kunsthuis Yellow Art schreef zich zo in de psychiatrische geschiedenis van Geel in, een stad die al eeuwenlang bekend staat om zijn unieke gezinsverpleging. Ook voor Yellow Art is integratie het sleutelwoord. Museum Dr. Guislain dook in de depots van het kunsthuis, opende ontelbare mappen, zwierf door het atelier en snuisterde in archiefkasten. Een tocht langs bollenstructuren en berglandschappen, bevolkt door lonkende dames en glimmende huishoudapparaten.
Art brut of Outsider art, of wat je het ook noemen wil, is al geruime tijd een vorm van kunst die ik zeer genegen ben. Een rationele uitleg over het waarom, is niet alleen moeilijk, maar zelfs onmogelijk: le coeur a ses raisons que la raison ignore.
Al decennia lang lig ik in de clinch met vrienden en kennissen kunstliefhebbers, over de zin en onzin van de hedendaagse kunst. Voor mij komt de kunst uit het hart, de ziel of het buikgevoel; alle academische bijkomstigheden zijn nice to have but not mandatory.
Bij die “outsiders” is die “cerebrale zuiverheid” net het positieve aantrekkingspunt.
Het zijn meestal mensen met een beperking – wat een politiek correct woord is voor handicap – die beperking kan geestelijk of lichamelijk zijn of, nog eenvoudiger, het zijn mensen die nooit een kunstopleiding hebben genoten en pas op latere leeftijd met kunst begonnen zijn.
Over de geestelijke gezondheid van de mainstream kunstenaars, zijn al vele bladzijden gevuld en daar zal ik hier niet over uitweiden, maar het blijft een feit dat als je naar een kunstwerk kijkt, het dikwijls niet te doorgronden is wat de kunstenaar bedoelt, of wat er hem heeft toe aangezet het bepaalde werk te maken. De gemakkelijkheidoplossing is dan: iedere toeschouwer zoekt het maar uit en kan zijn eigen idee vormen; zoals de Spaanse herbergen: on y trouve ce qu’on y apporte.
Om in de slogans te blijven, waarom kan kunst niet gewoonweg WYSIWYG zijn? (oude computer term = what you see is what you get) En dat is nou net wat ik apprecieer in het Dr. Guislain museum: wat de innerlijke roerselen van de maker (kunstenaar ?) ook mogen zijn, is ondergeschikt aan wat je te zien krijgt. De oudere generaties zullen zich misschien nog de tijd herinneren waarin kunstenaars, al dan niet onder invloed van hallucinogenen of LSD, psychedelische kunst maakten. Typische voorbeeld in de populaire muziek is de Sgt Peppers Lonely Hearts Club Band; beste LP ooit gemaakt door de Beatles. En wat te denken van het nummer van Procol Harum: A whiter shade of pale?
Allemaal fantastische nummers, die geen academische of filosofische uitleg vragen, maar wel een enorm succes hadden, omdat ze mensen aanspraken.
En de aantrekkingskracht van het museum: het gebouw en de kunstwerken die je er kunt bewonderen zijn gewoonweg Out of time; niet onderhevig aan enige vorm van economische of commerciële wetmatigheid. Dus: gaan, kijken (of liever zien !) en genieten.
practisch
Jozef Guislainstraat 43
9000 Gent, België
t +32 (0)9 216 35 95
f +32 (0)0 216 35 35
info@museumdrguislain.be
di-vr: 9 – 17 h
za-zo: 13 – 17
8 €
.
Le musée Dr Guislain propose cet été une sélection d’initiatives nationales et internationales et, contrairement à nos habitudes, je vous donne ici la rubrique « Que dit le Musée », et pas à la fin de mon commentaire – disruptif donc.
Galerie Atelier Herenplaats
Scènes de crime, extraterrestres et tortues à fleurs colorent le lieu de travail animé de la Galerie Atelier Herenplaats. Cette initiative remarquable de Rotterdam donne aux artistes ayant un handicap mental ou une histoire psychiatrique la possibilité d’expérimenter. Les artistes sont représentés dans des collections européennes et américaines et exposent au niveau international. Le choix que le Musée Dr. Guislain a fait à l’intérieur de la vaste collection de l’atelier se matérialise dans un univers qui séduit et étonne, et qui parfois nous absorbe brusquement.
Kunsthuis Yellow Art
En 2004 la maison familiale de Jan Hoet s’est convertie en terrain fertile pour des artistes souffrant d’une vulnérabilité psychique. Ainsi la Kunsthuis Yellow Art s’est inscrite dans l’histoire psychiatrique de Geel, une ville qui depuis des siècles est reconnue pour ses uniques soins familiaux. Aussi pour Yellow Art l’intégration est le mot clé. Le Musée Dr. Guislain s’est plongé dans les dépôts de la maison d’art, a ouvert d’innombrables classeurs, a parcouru l’atelier et a fouiné dans les tiroirs. Un voyage le long de sphères et paysages montagneux, peuplés par des dames séduisantes et des appareils électroménagers luisants.
Het Vijfde Seizoen en Beautiful Distress
À proximité de l’institut Willem Arntsz Hoeve à Utrecht se situe un pavillon séparé. L’édifice héberge une initiative particulière : Het Vijfde Seizoen. Depuis 1998 les preneurs de l’initiative invitent un ou plusieurs artistes connus ou peu connus pour y rester 3 mois et pour réaliser au moins une œuvre. La Fondation Beautiful Distress a lancé un projet similaire dans l’institut psychiatrique Kings County à New York en 2014. Une sélection des œuvres réalisées durant ces séjours artistiques à Utrecht et à New York est à la base d’un manifeste à Gand cet été : des artistes démolissent, de l’intérieur, les murs qui entourent la psychiatrie depuis des siècles.
En collaboration avec Esther Vossen, commissaire d’exposition.
Art brut ou Outsider art , ou tout autre nom que vous voulez lui donner, est depuis longtemps une forme d’art qui m’attire. Une explication rationnelle du pourquoi, n’est pas seulement difficile mais presque impossible : le cœur a ses raisons que la raison ignore.
Depuis des années, j’ai, avec mes amis et connaissances amateurs d’art, de grandes discussions sur le sens ou le non-sens de l’art contemporain. Pour moi, l’art part du cœur, de l’âme ou de l’instinct ; toutes les considérations académiques sont nice to have but not mandatory. Chez les “outsiders” cette « virginité cérébrale » est précisément l’attraction positive.
Généralement des gens avec une déficience – plus politiquement correct que personnes handicapées- cette déficience peut être mentale ou physique, en d’autres termes, ce sont des personnes qui n’ont jamais reçu de formation artistique et qui sont arrivées à un âge plus ou moins avancé, à l’art.
La question de la santé mentale des artistes mainstreams a déjà fait couler beaucoup d’encre et je ne m’étendrai donc pas à ce sujet. Le fait reste qu’en présence d’une œuvre, il n’est pas toujours facile de la comprendre, ni de savoir ce que l’artiste a voulu dire. La solution de facilité est alors de la comparer à une auberge espagnole : on y trouve ce qu’on y apporte.
Pour rester dans les dictons ou slogans, pourquoi l’art ne pourrait-il pas simplement se résumer par WYSIWYG (en langage informatique= what you see is what you get) ?
C’est précisément ce que j’apprécie dans le Musée Dr Guislain : les arcanes de l’artiste sont secondaires par rapport à ce que vous voyez. Les moins jeunes se souviendront peut-être du temps où les artistes, sous influence d’hallucinogènes ou LSD, produisaient un art psychédélique, tel que le Sgt Peppers Lonely Hearts Club Band, le meilleur LP des Beatles et que penser de la chanson de Procol Harum : A whiter shade of pale ?
Des morceaux fantastiques, qui n’ont nullement besoin d’explications académiques ou philosophiques, mais qui avaient un énorme succès parce qu’ils touchaient le public.
Ce qui rend ce musée attrayant : le bâtiment et les œuvres que vous pouvez y admirer, sont tout simplement out of time : non soumis à une quelconque obligation économique ou commerciale. Donc : allez regarder (ou plutôt voir !) et appréciez.
Renseignements Pratiques
Jozef Guislainstraat 43
9000 Gent, België
t +32 (0)9 216 35 95
f +32 (0)0 216 35 35
info@museumdrguislain.be
ma-ve: 9 – 17 h
sa – di: 13 – 17 h
Fermé: lundi/ 24,25 & 31/12 & 1/1
8 €
